Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, İzmir 24. Kitap Fuarı’nın açılış konuşmasında yayıncılık sektöründe yaşanan gelişme ve sorunlara değindi. Kocatürk, 2019’un ilk üç ayında kitap üretiminde %16,4 düşüş olduğunu söyledi.
İşte Kenan Kocatürk’ün konuşması:
“2018 yılı sektörümüz açısından zor bir yıl oldu. Yaşadığımız zorluklar bize yayıncılık sektörünün bir kamu hizmeti olarak görülmesi ve kültür yaşamının zenginleştirilmesi amacıyla desteklenmesi gerektiğini bir kez daha hatırlattı.
Yeni yayınlanan kitap sayısı 67.135’e çıktı
Ülkemizde 2017 yılında 60.335 adet yeni başlık üretilmişti. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı ISBN Ajansından alınan bilgilere göre 2018 yılında 67.135 adet yeni başlık üretildi. Genel toplamda %11,27’lik bir artış söz konusu. Toplam başlık sayısının 61.257’si basılı kitap formatında. Bu rakamlar bağımsız yayıncılığımızın çeşitlilikteki başarısıdır, ki bu da bizi IPA (Uluslarası Yayıncılar Birliği) verilerine göre dünya sıralamasında 6. sıraya yerleştiriyor.
Türkiye’de kitap üretiminin artış hızı düştü
2018 yılının üretim verilerine göre toplam 410.641.305 adet kitap üretilerek satışa sunuldu. Bandrol dağıtımı ve satışını yapan YAYFED’in (Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu) açıkladığı toplam kitap üretimi geçen yıla göre %0,71 oranında artarken segmentlere göre azalmalar oldu. 2015 yılından 2016 yılına geçtiğimizde toplam bandrol sayısındaki artış %5,23’tü. 2016 yılı sonrasında bu artışın yaşanmadığını görüyoruz: 2016’dan 2017’ye gelindiğinde bandrol sayısı %0,89’luk, 2017’den 2018’e geldiğimizde ise %0,71’lik bir artış gösterdi, yani %1’e dahi ulaşmadı. TÜİK’in yaptığı son açıklamaya göre ülkemizin nüfusu 82.003.882. Bu durumda kişi başına düşen kitap sayısı 7,76’dan 7,08’e düşmüş oldu.
2018 yılı içerisinde Milli Eğitim Bakanlığı’nın özel sektörden satın aldığı ve kendi matbaasında bastığı kitapların toplam adedi 168.192.641. Açık öğretim için üretilen 2.122.558 adet kitapla birlikte 2018 yılında üretilen kitap sayısı 580.956.504 oldu.
2019’un ilk üç ayında kitap üretimi %16,4 düştü
Araştırma-inceleme, edebiyat ve çocuk yayıncılığı alanlarının oluşturduğu kültür yayıncılığı, 2019 yılının ilk üç ayında 37.767.973 adet kitap üretimiyle toplam üretimin %53,07’sini oluşturdu, ancak 2018 yılının ilk üç ayına göre bu alanda %18.86’lık bir düşüş var. Araştırma-inceleme kitapları geçen yılın ilk üç ayına göre %11,87 oranında azalırken, toplam kitap üretiminin %31,03’ünü oluşturdu. Edebiyat kitapları geçen seneye göre %8,03’lük bir düşüşle, toplam üretimin %10,29’unu oluşturdu. Çocuk ve ilk gençlik kitapları %38,19’luk düşüşte ve toplam üretimin %11,75’ini oluşturdu. İlk üç aylık toplam üretimin %11,23’ünü oluşturan inanç kitaplarında ise %40,69’luk düşüş var. Her sene daralma gösteren akademik yayıncılık ise toplam üretimin %1,32’sini oluştururken %20,13’lük düşüşte. %1,31’lik artıştaki eğitim yayıncılığı tüm üretimde %33,40’lık paya sahip. İthal yayınlar ise %44,89 artışta, %0,98’lik bir paya sahip.
Geçen yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında %28,69’luk, geçen yılın ilk üç ayı toplamına göre %16,41’lik düşüş var.
Okuma Kültürü
Bilindiği gibi ülkemizin de kurucularından olduğu Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD), 15 yaşa uygulanan ve en son 2015 yılında yapılan PISA uygulamasına göre Türkiye 72 ülke arasında matematik alanında 49’uncu, okuma yeterliliğinde 50’nci ve fen bilimleri alanında 52’nci sırada.
Tüm gelişmiş ülkelerde çocukların kendi dilinde okuduğunu anlamasının en önemli yolu, okuma kültürü… Önce ailelerden başlayan okuma alışkanlığı daha sonra okullarda öğretmenlerin çocukları kitapla, kütüphaneyle yakınlaştırıp kitap okumalarını teşvik etmesiyle devam ediyor.
Kitap okumayan çocuklar normal bir cümleyi 45 saniyede anlayabiliyorken, bu süre kitap okuma kültürü edinmiş çocuklar ise 13 saniyede yorumlayabiliyorlar. Bu tespitlerden sonra açıktır ki şimdi önümüzdeki en önemli görev, okuma kültürünü geliştirmektir.
OKUYAY – Okuma Kültürünü Yaygınlaştırma Platformu
Biz de Türkiye Yayıncılar Birliği olarak okuma kültürü konusunda çalışmaya kararlıyız ve çalışmalarımız yoğun bir şekilde devam ediyor. Sivil Toplum Sektörünün Ortaklıklar ve Ağlar Hibe Programı kapsamında hibe desteği verdiği 10 STK’den biri de Türkiye Yayıncılar Birliği oldu. Aldığımız bu hibe ile kurulan OKUYAY Platformu, Türkiye’de okuma kültürünü desteklemeye çalışan sivil toplum kuruluşlarının, aktivistlerin, gönüllülerin gelişmelerine hizmet edecek ve gerek Türkiye gerek Avrupa’daki iyi örnekleri Türkiye geneline yaymayı hedefleyecek. Bunu yaparken de Türkiye ve Avrupa’da yerleşik çok önemli kurumlarla ortaklık yapacak; Türk Kütüphanecileri Derneği (TKD), Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), Kadıköy Belediyesi ve Kingston Üniversitesi (Birleşik Krallık).
OKUYAY Platformu toplumun her kesimini hedeflemesi bakımından da çok önemli. Proje ekibimiz Türkiye’nin 4 bölgesinde çocukları, ebeveynleri, öğretmenleri, kamu kuruluşlarını, kütüphaneleri ve sivil toplumu bir araya getirerek okuma kültürünü yaygınlaştırmak adına yayıncılık paydaşlarıyla pilot uygulamalar yapacak, hazırlanacak okuma kültürünü geliştirme kiti ile Türkiye genelinde kullanılacak bir kaynağı toplumun hizmetine sunacaktır. Bunlara ek olarak platform merkezinde yapılacak toplantılar, etkinlikler ve kurulacak kitaplıkla, okuma kültürüne destek olmak isteyen herkesin buluşma noktası olacaktır. Projemiz 2 yıl boyunca fonlanacak ancak Türkiye Yayıncılar Birliği olarak bizim hedefimiz bu platformun sürdürülebilirliğini sağlamak için çalışmak olacaktır.
İzmir Kitap Fuarında projemizin ilk fuar etkinliğini gerçekleştiriyoruz. Fuar boyunca projemizin bir standı olacak ve böylelikle proje hakkında bilgi edinmek isteyen herkes burada görevli arkadaşlarımızla temasa geçebilecek. Ayrıca 07 Nisan Pazar günü saat 18:00’de Okuyay Konuşmaları serisi kapsamında Resimli Çocuk Kitaplarının Okuma Kültürüne Etkisi Panelini gerçekleştireceğiz. Sizleri standımıza ve panelimize davet ediyoruz.
3-5 Mart 2017 tarihlerinde düzenlenen Kültür Şurası’nda ve 10-11 Mayıs 2018 tarihlerinde düzenlenen 6. Ulusal Yayın Kongresinde yayıncılık adına çok önemli kararlar alınmıştır. Bu konuşmada bahsettiğim her konu Kültür ve Turizm Bakanlığımızın düzenlediği bu iki önemli etkinlikte görüşülmüştür.
Milli Eğitim Bakanlığının açıkladığı 2023 Eğitim Vizyon Belgesinde ne yazık ki okuma kültürü, kitap, kitaplık ve okul kütüphaneleriyle ilgili bir içerik göremedik. Vizyon belgesinde olmasa dahi bu konuya eğilmemiz gereklidir. Geçmişte İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından düzenlenen Yazarlar Okullarda gibi bir dizi önemli proje ve atılım yayıncılık sektörünün büyümesi yönünde destek olmuştur. Benzer projelerle yayınevlerinin ve yazarların okullarda öğrencilerle buluşmaları sağlanmalı, bu projeler desteklenmeli ve sürekliliği sağlanmalıdır.
Buradan tüm okurlarımıza “kitap şenliğimize hoş geldiniz” diyorum ve herkesi İzmir 24. Kitap Fuarında kitaplarla buluşmaya davet ediyorum.
Fuarımızın ve şenliğimizin tüm meslektaşlarımıza, yazarlarımıza, çizerlerimize, çevirmenlerimize, yayın dünyasının çalışanlarına hayırlı olmasını diliyorum.”