Dada yeni bir sanat akımıdır. Zaten şimdiye kadar kimsenin hakkında bir şey bilmemesi onun yeni bir eğilim olduğunu gösteriyor. Yarın Zürih’te herkes onun hakkında konuşuyor olacak. Dada sözlükten bulundu. Son derece basit. Fransızcada; favori konu anlamına geliyor. Almancada; hoşça kal, beni rahat bırak, bir ara görüşürüz anlamlarına geliyor. Romencede ise; evet gerçekten de haklısın, aynen, ama tabii, kesinlikle doğru anlamlarına geliyor.
Uluslararası bir kelime. Sadece bir kelime ve bir kelimelik bir hareket. Anlaması çok kolay. Oldukça basit. Bundan sanatsal bir eğilim çıkarmak komplikasyonları öngörmek demektir. Dada psikoloji, Dada Almanya vasıtasıyla hazımsızlık ve donuk feveranlar, Dada edebiyat, Dada burjuvazi ve sizler, her zaman kelimelerle yazan ama hiçbir zaman kelimenin kendisini yazmayan her zaman gerçek anlamın etrafında dolanan şairler. Sonu olmayan Dada Dünya Savaşı, başlangıcı olmayan Dada Devrimi, siz arkadaş ve aynı zamanda şair değerli beyefendiler, üreticiler ve evangelistler. Dada Tzara, Dada Huelsenbeck, dada m’dada dada m’dada mhm dada dera dada, dada Hue, dada Tza.
Kişi ebedi mutluluğa nasıl ulaşır? Dada diyerek. Kişi nasıl ünlü olur? Dada diyerek. Asil bir jest ve hassas bir adap ile. Delirene dek. Bilincini kaybedene dek. Gazetecilik tadında olan her şeyden, pısırık adamlardan, güzel ve doğru, dar görüşlü, ahlakçı, Avrupalılaşmış, kuvvetten düşmüş her şeyden nasıl kurtulabilir? Dada diyerek! Dada ruh dünyasıdır, Dada tefeci dükkanıdır. Dada dünyanın en iyi zambak sütü sabunudur. Dada Bay Rubiner, Dada Bay Korrodi. Dada Bay Anastasius Lilienstein’dir. Sade bir dille: İsviçre misafirperverliği derinden takdir edilecek bir şeydir. Ve estetik meselesinde anahtar, kalitedir.
Geleneksel dilden ekarte edilmiş ve bir o kadar da bıkılmış şiirler okuyacağım. Dada Johann Fuchsgang Goethe. Dada Stendhal. Dada Dalay Lama, Buda, İncil ve Nietzsche. Dada m’dada. Dada mhm dada da. Mesele bağlantı kurmak ve bu bağlantıları başlangıçta biraz gevşetmek meselesi. Diğer insanların icat ettiği kelimeleri istemiyorum. Tüm kelimeler diğer insanların buluşu. Ben kendi ritmimi ve ritimle eşleşen ünlü ve ünsüz harfleri, hepsi benim olan şeyleri istiyorum. Eğer bu nabız altı metre otuz santimetre uzunluğunda ise, bunun için altı metre otuz santimetre uzunluğunda bir sözcük istiyorum. Bay Schulz’ın sözleri sadece iki buçuk santimetre uzunluğunda.
Bu, eklemli bir dilin nasıl oluştuğunu göstermeye yarayacaktır. Bıraktım ünlü harfler abesle iştigal etsin; bir kedinin miyavladığı gibi basitçe vuku bulsun. Kelimeler belirir; kelime omuzları, bacakları, kolları, elleri. Au, oi, uh. Çok fazla kelimenin ortaya çıkmasına izin vermemeliyiz. Bir şiir dizesi bu melun dile yapışan sanki borsacılar tarafından, parayla pürüzsüz bir şekilde kullanılan bir elin yüklediği tüm pislikten kurtulmak için bir şanstır. Bittiği yerde başlayan bir kelime istiyorum. Dada kelimelerin kalbidir.
Her şeyin kelimesi vardır ama kelime kendi kendine bir şey haline gelir. Bunu neden ben bulmayayım ki? Neden bir ağacın ismi Pluplusch, yağmur yağdığında da Pluplubasch olmasın? Kelime, kelime, sizin etki alanınızın dışında bir kelime, sizin tıkanıklığınızın, bu gülünç iktidarsızlığınızın, muazzam kendini beğenmişliğinizin, sizin apaçık sınırlılığınızın papağanlığı dışında. Kelime, beyefendiler, kamunun en öncelikli sorunudur.
Kaynak: Hugo Ball, Zamanın Dışına Kaçış: Bir Dada Günlüğü, Çev, Sibel Erduman, 1. Baskı (İstanbul: Paris Yayınları, 2017), 329., 330., 331.